Wat hebben wij bereikt?
Het jaar 2016 heeft centraal gestaan voor opbouwen, ontwikkelen en verbeteren van het waterschap en de samenwerking met de samenleving. Er is dit jaar voorgesorteerd op de komst van de nieuwe Omgevingswet. Daarnaast is in 2016 digitalisering van informatie, het digitaliseren van processen en het digitaliseren van het nieuwe werken van de medewerkers ingevoerd. De reorganisatie van 2015 is geëvalueerd en heeft focus aangebracht aan de nieuwe doelen van de ontwikkeling van de medewerkers. De verbouwing van het Waterschapshuis is gestart om het Waterschapshuis energieneutraal in te richten en het flexibel werken mogelijk te maken, daarnaast is het masterplan Duurzame Energie vastgesteld. |
Wat hebben we gedaan?
Algemeen / Als overheid
Visietraject
In 2016 is het waterschap gestart met het visietraject 'ZZL2045'. Vanwege diverse ontwikkelingen in onze omgeving en de nieuwe Omgevingswet wil Waterschap Zuiderzeeland inzicht krijgen in opgaven die vragen om anders denken en handelen in de toekomst. Na de zomer zijn zeven deskundigen uit het bedrijfsleven en de wetenschap gevraagd om, in de vorm van een essay, hun visie te geven op belangrijke onderwerpen voor het waterschap. Op basis van deze essays worden in de eerste helft van 2017 discussiebijeenkomsten georganiseerd die leiden tot een toekomstagenda.
Algemeen / Als overheid
Klaarstomen voor de nieuwe wet en regelgeving
In 2016 stond verandering en ontwikkeling op het gebied van regelgeving, vergunningverlening en handhaving centraal. In de nieuwe Keur 2017 is waar mogelijk deregulering toegepast door minder regels en vervanging van de vergunningplicht door meldplicht. Voor de vergunningenverlening en handhaving is een nieuw informatiesysteem in gebruik genomen. Dit systeem faciliteert zaakgericht werken, mobiel handhaven en geeft invulling aan de digitale overheid. Hiermee maken we ons waterschap ‘omgevingswetproof’. Op het informatiesysteem zijn veertien waterschappen en Rijkswaterstaat aangesloten. Dit heeft een grote meerwaarde voor de samenwerking.
Voor het project Oosterwold is op een andere wijze met vergunningverlening omgegaan. De inrichting van een informatiepunt, vergunningen waarin alleen kaders zijn opgenomen en het aan de voorkant sturen zijn als erg positief ervaren. Deze werkwijze heeft ook mooie inzichten opgeleverd die meegenomen kunnen worden bij de implementatie van de nieuwe Omgevingswet. Op het gebied van watertoezicht (vanuit het Actieplan Bodem en Water) is ook de inzet op communicatie, advisering en facilitering sterk toegenomen. In 2016 is gebleken dat er extra aandacht nodig is om de kwaliteit van het toezicht op agrarische bedrijven en grondwateronttrekkingen te borgen. Daarnaast is het waterschap in 2016 gestart met een onderzoek naar bedrijven voor vermindering van discrepantie. Discrepantie is dat er een verschil is tussen de hoeveelheid zuiveringsheffing (aantal vervuilingseenheden v.e.’s) die aan huishoudens en bedrijven wordt geheven en de gemeten hoeveelheid afvalwater en vuilvracht (aantal i.e.’s) die binnenkomt op de afvalwaterzuivering.
Algemeen / Als overheid
Calamiteitenorganisatie goed voorbereid op (dreigende) calamiteiten
Om in te kunnen spelen op calamiteiten heeft het waterschap een calamiteitenorganisatie en een calamiteitenplan. In 2016 heeft het waterschap het nieuwe calamiteitenplan 2016 ter inzage gelegd bij diverse overheden, zoals Rijkswaterstaat, de provincie en naburige waterschappen. In 2017 is deze vastgesteld door het waterschapsbestuur. De opleidingen, trainingen en oefeningen die jaarlijks worden uitgevoerd, zetten zoden aan de dijk! In 2016 is de calamiteit van de vogelgriep op een juiste manier afgehandeld, waarbij een groot aantal vogels met de vogelgriep zijn geruimd. Zuiderzeeland heeft Rijkswaterstaat ondersteund in haar werkzaamheden.
Wat hebben we gedaan?
Algemeen / In de samenleving
Op weg naar energieneutraliteit met het masterplan
In september 2016 is het masterplan Duurzame Energie vastgesteld. In het plan wordt toegewerkt naar een volledig klimaatneutraal waterschap in 2050. Zuiderzeeland wil in 2030 voor 100% energieneutraal zijn in de waterketen en voor 40% in het watersysteem. Verder wordt de ambitie uitgesproken om te gaan voor een combinatie van energie besparen en het zelf opwekken van duurzame energie. Het opwekken gaat plaatsvinden met een mix van biogas, zonne-energie en windenergie. Er wordt gekeken naar energieprojecten op eigen terrein voor eigen gebruik, maar er zijn mogelijk ook participatiemogelijkheden met samenwerkingspartners.
Met het vaststellen van het masterplan Duurzame Energie is ook besloten om de mobiliteit van het waterschap te gaan verduurzamen. Daarnaast wordt werk gemaakt van de winning van grondstoffen om toe te werken naar een circulaire economie.
Algemeen / In de samenleving
Op weg naar een energieneutraal Waterschapshuis
Het afgelopen jaar zijn er grote stappen gezet om de werkomgeving van het waterschap toekomstbestendig in te richten. Het Waterschapshuis op de Lindelaan en het regiokantoor Emmeloord worden hiervoor verbouwd, in 2016 is het definitieve ontwerp voor beide locaties opgeleverd en is de bouw gestart. Het waterschap is tijdelijk gevestigd in het stadshuis van de gemeente Lelystad. Deze overgang is aangegrepen om alvast voor te sorteren op het plaatsonafhankelijk en zo digitaal mogelijk werken. Kortom, alle voorbereidingen zijn getroffen om in 2017 weer terug te keren naar het regiokantoor en het Waterschapshuis, wat energieneutraal wordt.
Algemeen / In de samenleving
Innovatie versterkt verduurzaming
Het programma Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) en Innovatie stimuleert verduurzaming in bredere context en onderhoudt een groeiend en divers portfolio. Er is onderzocht welke innovatieve opties van terugwinning van grondstoffen voor het waterschap lucratief kunnen zijn. Het waterschap experimenteert onder andere met bioraffinage van groenresten, oevermaaisel voor bodemverbetering en terugwinning van grondstoffen uit afvalwater via Torwash. Het onderwerp grondstoffen wordt in 2017 verder uitgewerkt in het masterplan Grondstoffen. Op het gebied van duurzame energie heeft het waterschap in 2016 bijgedragen aan onderzoek naar drijvende zonnepanelen en koudelevering uit oppervlaktewater en afvalwater.
Ook op andere terreinen vinden innovaties plaats. Zo wordt een inspectierobot voor afvalwaterleidingen ontwikkeld en werkt het waterschap samen bij de ontwikkeling van oeverbeschoeiing van oude polyester bootjes. Met de clickey-klem worden muskusratten op een diervriendelijker wijze gevangen. Daarnaast onderzoeken we de toepasbaarheid van drones in het waterbeheer.
Algemeen / In de samenleving
Samenwerking in Waterkracht leidt tot bruikbare producten
Waterkracht is de samenwerking van de waterschappen Drents Overijsselse Delta, Rijn & IJssel, Vechtstromen en Zuiderzeeland op het gebied van ICT, Inkoop, Personele zaken en Zuiveren. Door samen te werken worden de kosten en kwetsbaarheid verminderd en de kwaliteit van bedrijfsvoering vergroot. Samenwerken binnen Waterkracht heeft het waterschap in 2016 bruikbare producten opgeleverd.
- Er zijn vier waterkrachttrainees bij het waterschap aan de slag gegaan.
- De ICT hardware en de Microsoft licentie is gezamenlijk aanbesteed.
- Het nieuwe salaris- en personeelsadministratiesysteem H@RM is ontwikkeld en geïmplementeerd in alle vier de waterschappen.
- De inhuurdiensten zijn aanbesteed (raamovereenkomsten en digitale marktplaats), de aanbestedingen technische groothandel en ingenieursdiensten lopen.
- Er is een inkoopapplicatie gerealiseerd.
- Er is een adviesteam biogasveiligheid opgezet voor collegiale toetsing en kennisuitwisseling.
- Er is een brede landelijke bekendheid gegeven aan de resultaten van discrepantie.
Algemeen / In de samenleving
Ontwikkeling Almere biedt volop kansen
De organische ontwikkeling van Oosterwold is in 2016 op gang gekomen. Circa 200 initiatieven bevinden zich in de ontwikkel- dan wel realisatiefase. Eind 2016 is de eerste fase afgerond en heeft een evaluatie plaatsgevonden. Tijdens deze fase is duidelijk geworden dat de ontwikkeling van Oosterwold veel betekent voor de houding en werkwijze binnen Zuiderzeeland. De behoefte aan juiste (nieuwe) kaders wordt groter. Kaders die de initiatiefnemers voldoende vrijheid geven om hun initiatief naar eigen inzicht te realiseren en voldoende borging bieden voor een goede waterhuishouding op de lange termijn. Tegelijkertijd biedt Oosterwold ook veel kansen. Deze ontwikkeling stelt het waterschap in staat om beter in contact te komen met de samenleving, te leren van innovaties en alvast te handelen in de lijn met de nieuwe Omgevingswet. Uit de evaluatie is verder naar voren gekomen dat het waterschap met name de effecten op de waterkwaliteit goed in de gaten moet houden. Vanuit de totale evaluatie is besloten om fase één te verlengen tot eind 2019.
De gemeente Almere en Waterschap Zuiderzeeland hebben intensief samengewerkt bij het opstellen van het Waterplan Almere 2017-2022 ´Stad van het zuiverste water´. Dit Waterplan gaat over alle aspecten ‘van riool tot recreatie’. In stedelijk gebied grijpen alle waterstromen op elkaar in. Deze waterstromen zijn nauw verweven met de stedelijke omgeving. Dit maakt dat stedelijk waterbeleid en uitvoering van beheer en onderhoud door gemeente en waterschap sterk met elkaar zijn verbonden. Het is een logische stap om als waterschap en gemeente samen één plan op te stellen.
Algemeen / In de samenleving
Internationale Samenwerking: via subsidies werken aan een beter waterbeheer
Zuiderzeeland is internationaal actief onder de vlag van Dutch Water Authorities (DWA). In Indonesië (Sumatra) is gestart met een nieuw sanitatieproject. Samen met de lokale overheid wordt het afvalwaterbeheer ontwikkeld door onder andere grondstoffen terug te winnen. Via subsidies van de ambassade en vanuit het NWB-fonds wordt dit gefinancierd. Het sanitatieproject wordt in samenwerking uitgevoerd met de gemeente Dronten en andere waterschappen. In Colombia werkt DWA samen met het milieuschap CVC. Waterschap Zuiderzeeland is samen met twee andere waterschappen betrokken bij het opzetten van een beheerorganisatie voor dijkbeheer na dijkversterking. In Ethiopië lopen ook verschillende projecten. In het 'water governance programm' zijn de contacten met de State Minister verder aangehaald en er is een studie naar conflicten in rollen en taken van overheden uitgevoerd. Ook ondersteunt en adviseert het waterschap het bestuursorgaan van stroomgebiedorganisaties (verantwoordelijk voor het waterbeheer in het stroomgebied van een rivier inclusief zijrivieren). Het project heeft een succesvolle tussenevaluatie door het NWB-fonds gehad. Andere projecten in Ethiopië zijn gericht op monitoring, het versterken van lokale samenwerking op waterkwaliteit en emissiereductie. In Ethiopië zijn in 2016 vier projecten uitgevoerd, onder andere in samenwerking met de gemeente Urk.
Algemeen / In de samenleving
Waterschap nog steeds op koers met realiseren besparingsdoelstelling bestuursakkoord
In het Bestuursakkoord Water (2009) is opgenomen dat alle waterschappen gezamenlijk in de periode tot 2020 een doelmatigheidswinst van € 325 miljoen euro moeten realiseren. Dit ten opzichte van de autonoom voorziene kostenstijging op dat moment. Geconcludeerd wordt dat Waterschap Zuiderzeeland voor zijn deel hier ruimschoots aan voldoet. De gerealiseerde begrotingsvolumes liggen ruim onder de doelstelling uit het Bestuursakkoord (lichtblauwe lijn).
Dit jaar heeft bij Zuiderzeeland een interne tussentijdse evaluatie plaatsgevonden van de uitvoering van de in het bestuursakkoord benoemde acties. Hieruit is naar voren gekomen dat alle acties zijn uitgevoerd. Ook is het gedachtegoed van dit bestuursakkoord ingebed binnen de organisatie. In 2016 heeft er ook een landelijke evaluatie plaatsgevonden en zijn de mogelijkheden bekeken voor een vervolg op het bestuursakkoord. De resultaten van deze landelijke evaluatie worden in 2017 bekend. Ook wordt dan duidelijk of het bestuursakkoord een vervolg krijgt.
Algemeen / In de samenleving
Eenduidig en eigentijds communicerend Zuiderzeeland
In 2016 is hard gewerkt aan de totstandkoming van een nieuwe communicatiestrategie voor Waterschap Zuiderzeeland. Ontwikkelingen op het gebied van communicatie en de samenleving waren hiervoor de aanleiding. Daarnaast speelt communicatie een belangrijke rol bij de bestuurlijke ambitie om te verbinden met de samenleving. In de nieuwe strategie staan een communicatieve organisatie en een communicatief bestuur centraal, waarbij we open en transparant, betrokken en nabij, zo veel mogelijk digitaal, in beeld en met een eenduidig verhaal communiceren met onze doelgroepen.
Wat hebben we gedaan?
Algemeen / Water en Ruimte
Noordoostpolder volop in ontwikkeling
De gemeente Noordoostpolder heeft het initiatief tot het project Nieuwe Natuur Schokland genomen. Het plangebied ligt binnen het werelderfgoed ten zuiden van het voormalige eiland Schokland. In het project worden natuurontwikkeling en recreatie gecombineerd met bescherming van waardevolle archeologie. In 2016 is een haalbaarheidsstudie uitgevoerd, zowel financieel als technisch. Het waterschap werkt mee aan dit initiatief en bekijkt nog welke rol het meest passend is in het vervolgtraject.
In 2015 is een eerste inventarisatie uitgevoerd van de effecten van klimaatverandering in Emmeloord. Afgelopen jaar hebben de gemeente en het waterschap dit verder onderzocht, met hulp van de Hogeschool van Amsterdam en ingenieursbureau Tauw. Het onderzoek bevestigt dat het watersysteem in Emmeloord goed op orde is, maar dat in de toekomst op lokaal niveau knelpunten kunnen ontstaan. Deze zijn over het algemeen op te lossen door klimaatadaptatie slim mee te koppelen met andere ontwikkelingen. Aanpassen aan klimaatverandering is een breed vraagstuk waar allerlei partijen een steentje aan kunnen bijdragen. Binnen het project zijn hier de eerste stappen in gezet door verbinding te leggen tussen verschillende afdelingen binnen de gemeente en het waterschap en samenwerking te zoeken met een woningbouwcoöperatie. De resultaten van het onderzoek worden gebruikt bij projecten en beleidsontwikkelingen binnen en buiten de gemeente Noordoostpolder.
Wat hebben we gedaan?
Algemeen / Bedrijfsvoering
Personeel en organisatie: versimpelen en verbinden
In 2016 is de reorganisatie ‘Water Werkt’ van 2013 geëvalueerd. Hieruit is gebleken dat de doelen voor het grootste deel zijn behaald. De doelen zijn nog steeds actueel. Bij verdere doorontwikkeling van de organisatie wordt er focus en scherpte aangebracht in het doorvertalen van de doelen. Vooral valt er winst te halen in het doorvertalen van doelen naar gedrag en houding. Voorbeeld hiervan is omgevingsbewustzijn, dat ook als aandachtspunt uit het bestuursprogramma volgt. In samenwerking met de ZZL Academie (ons intern leer- en ontwikkelcentrum) wordt hieraan verder vorm gegeven.
In maart 2016 is een medewerkerstevredenheidsonderszoek uitgevoerd. De resultaten van het onderzoek laten een mooie positieve lijn zien, maar ze geven ook een aantal aandachtspunten weer. Zuiderzeeland loopt mooi in de pas met de benchmark Waterschappen en wijkt in positieve zin af van de benchmark Openbaar Bestuur en Veiligheid. Invloed, loyaliteit en werkplezier zijn door de medewerkers van Zuiderzeeland als meest positief beoordeeld in het onderzoek. Als aandachtspunten zijn werkdruk, mobiliteit en transparantie benoemd. Het uitgangspunt is om te verbeteren op deze onderwerpen en de goede resultaten vasthouden.
In het kader van de Participatiewet is onze ambitie om een inclusieve arbeidsorganisatie te zijn. Hierin werken mensen met een arbeidsbeperking samen met mensen zonder arbeidsbeperking. Op dezelfde afdeling, in hetzelfde team. Niet voor tijdelijk, maar voor een langere periode: structureel en duurzaam. Een organisatiescan, uitgevoerd door het UWV, heeft meer inzicht gegeven in waar mogelijkheden zitten voor het plaatsen van kandidaten uit de doelgroep. De eerste plaatsingen zijn in gang gezet.
Het aanbod van de ZZL Academie heeft zich het afgelopen jaar op verschillende leerlijnen binnen de organisatie gericht. Zo is er naast het managementdevelopmentprogramma bijvoorbeeld ook een leerlijn adviseren voor adviseurs georganiseerd. Met het oog op de veranderingen die ‘Samen Beter Werken’ met zich meebrengt, zijn op dit vlak diverse workshops en trainingen gegeven.
In 2016 is verder invulling gegeven aan activiteiten op het gebied van duurzame inzetbaarheid. Hiermee wil Zuiderzeeland steeds meer het accent leggen op inzetbaarheid in plaats van arbeidsongeschiktheid. Daarnaast is duurzame inzetbaarheid een onderwerp in de leerlijnen van de ZZL Academie.
Algemeen / Bedrijfsvoering
Vernieuwing en actualisatie binnen sturing en control
Vernieuwing en actualisatie stonden in 2016 centraal binnen sturing en control. De opzet van diverse planning en control instrumenten, zoals het jaarverslag, is vernieuwd om beter aan te sluiten bij de doelen van de instrumenten en om de toegankelijkheid te vergroten. De Controleverordening en het Controleprotocol zijn geactualiseerd. Beide documenten geven regels voor de interne controle, maar ook voor de externe controle door de accountant. Verder is de vierjaarlijkse risicoanalyse uitgevoerd, waarbij gekeken is welke organisatiebrede risico's er zijn en welke beheersmaatregelen hiervoor getroffen moeten worden.
Algemeen / Bedrijfsvoering
Zuiderzeeland is en blijft financieel gezond
De financiële positie van het waterschap is gezond. De tariefsstijgingen zijn beperkt en het waterschap heeft relatief weinig schulden. Het waterschap is daarbij scherp op het beperkt houden van de lasten. De kostenstijgingen voor bijvoorbeeld de verbouwing van het Waterschapshuis zijn door besparingen elders binnen de begroting opgevangen. In 2016 is verder veel aandacht besteed aan het vergroten van het inzicht in de belastinginkomsten. Het totale resultaat van 2016 bedraagt € 0,7 miljoen positief. Daarmee wijkt het resultaat 1 % af van de begroting.
De toekomstige opgaven van het waterschap zijn groot. Om in de toekomst gezond te kunnen blijven, is in 2016 een start gemaakt met de herijking van de financiële beleidskaders. Hieronder vallen o.a. het activabeleid, het reserve- en schuldenbeleid en het risicobeleid. In het najaar heeft een herijking van de risicoanalyse plaatsgevonden. Op basis hiervan moet de risicoreserve worden verhoogd van € 9,9 miljoen naar € 13,1 miljoen. Deze verhoging kan gedekt worden uit de Algemene Reserve van het waterschap en heeft verder geen gevolg voor de tarieven.
Algemeen / Bedrijfsvoering
Inkoop ontwikkelt zich verder
In 2016 ontstond er meer vraag naar inkoopbegeleiding in de organisatie voor het adviseren bij innovatieve projecten en contractmanagement. Naar aanleiding daarvan volgden medewerkers gerichte opleidingen. Inkoopbegeleiding vond plaats bij grote projecten als Ephyra, Samen Beter Werken, renovatie gemaal Vissering, versterking Drontermeerdijk en de nieuwe Planning & Control software. Door verbetering van onze managementinformatie rondom inkoop is het waterschap in staat om beter in te kopen.
Algemeen / Bedrijfsvoering
Op weg naar een digitaal waterschap
Waterschap Zuiderzeeland heeft in 2016 een aantal digitale stappen gezet. Begin 2016 heeft het waterschap zijn medewerkers voorzien van laptops, waarmee het tijd- en plaatsonafhankelijk werken 'live' is gegaan. Ook is in 2016 gestart met het opstellen van onze informatiestrategie, waarin een doorkijk wordt gemaakt naar toekomstige opgaven en ambities op het gebied van informatie en ICT. Onderwerpen die aan bod komen, zijn onder andere ketenmanagement en open data. Tegelijk met het uitwerken van de informatiestrategie heeft de uitvoering van het programma digitalisering doorgang gevonden. Dit programma zorgt voor het verder professionaliseren van de mogelijkheden om digitaal samen te werken. Ook werkt het waterschap aan de verdere ontwikkeling van informatieveiligheid. Zo is er een beveiligingstest uitgevoerd op de automatisering. De resultaten van deze test zijn meegenomen in de uitwerking van maatregelen voor de informatiebeveiliging.
In 2016 is ook het innovatielab van start gegaan met een aantal succesvolle pilots. Voorbeelden hieruit zijn:
- de app voor waterlessen (educatieve kennisdeling over het waterschap voor het onderwijs) waarmee het reguliere aanvraagproces is geoptimaliseerd;
- een online samenwerkingsplatform waarbij inwoners betrokken worden bij de ontwikkeling van projecten;
- het digitaliseren van de interne processen van handhaving en meer digitaal communiceren naar de klant.
Wat heeft het gekost?
Subprogramma | Primitieve begroting 2016 | Bijgestelde begroting 2016 | Realisatie 2016 | Realisatie 2015 |
---|---|---|---|---|
bedragen x € 1.000.000 | ||||
Functionele overheid | 7,0 | 6,6 | 6,3 | 6,2 |
Omgeving en organisatie | 1,7 | 1,5 | 1,3 | 1,8 |
Water en Ruimte | 0,8 | 0,9 | 0,7 | 1,6 |
Bedrijfsvoering | 11,0 | 11,5 | 11,7 | 13,1 |
Totaal programmalasten | 20,5 | 20,5 | 20,0 | 22,7 |
Afgeronde maatregelen
Overzicht van de in het boekjaar afgeronde maatregelen | |
- | In samenwerking met de veiligheidsregio brengt waterschap Zuiderzeeland in 2016 in beeld wat de meerlaagsveiligheidsbenadering betekent voor de crisisbeheersing. |
- | In 2016 vindt een herijking plaats van de risicoanalyse in het kader van het risicobeleid. |