Wat hebben wij bereikt?
Een goede waterkwaliteit draagt bij aan een prettige leefomgeving. Goede leef-, verblijf- en voortplantingsmogelijkheden voor de flora en fauna in de oppervlaktewateren in ons beheergebied zijn belangrijk voor een goede waterkwaliteit. Het waterschap heeft dit jaar circa dertien kilometer duurzame en natuurvriendelijke oevers aangelegd, werkte aan het weghalen van barrières voor vis, waaronder aal en verkende andere maaimethodes. Verder faciliteerde het waterschap agrarische activiteiten in het kader van het Actieplan Bodem en Water en ondersteunde het een onderzoek naar medicijnresten. De zorg voor het zuiveren van afvalwater van huishoudens is van belang voor de volksgezondheid en voor de waterkwaliteit. Het waterschap transporteert en zuivert afvalwater en beheert de rioolgemalen, persleidingen en zuiveringsinstallaties om de waterkwaliteit en volksgezondheid te borgen. Het waterschap heeft daarom dit jaar niet alleen het reguliere waterschapswerk gedaan, maar ook diverse onderzoeken uitgevoerd naar bijvoorbeeld de kwaliteit van afstromend regenwater, Ephyra, Intelligent Pigging en Torwash. Dit om te zorgen dat volksgezondheid en waterkwaliteit voor nu en in de toekomst geborgd blijven voor een acceptabele prijs. |
Wat hebben we gedaan?
Schoon Water / Flora en fauna
Op koers met aanleg duurzame oevers
De belangrijkste maatregelen om aan de Kaderrichtlijn Water te voldoen zijn de aanleg van vispassages en de realisatie van duurzame oevers. Vergeleken met de versnelde aanleg van duurzame oevers in de periode 2010-2015 is 2016 een relatief rustig jaar geweest. In 2016 is 13 kilometer duurzame en natuurvriendelijke oevers gerealiseerd. Inmiddels is in vier van de acht waterlichamen de opgave van 40% duurzame en natuurvriendelijke oevers gerealiseerd. De planning is erop gericht om in de periode 2017 - 2021 nog eens 115 kilometer duurzame oever aan te leggen. Daarmee is in 2021 langs alle KRW-waterlichamen, ‘tochten’, minimaal 40% duurzame en natuurvriendelijke oevers aangelegd. Gebleken is dat de uitgaven voor de aanleg van duurzame oevers dit jaar hoger zijn uitgevallen dan begroot. Dit kwam enerzijds door nakomende kosten van de aanleg van 2015 en anderzijds door hogere gemiddelde kosten per meter.
Met beroepsvissers zijn afspraken gemaakt over verduurzaming van het aalbeheer. Deze zijn op Nederlandse schaal vastgelegd in een aalbeheerplan. Concrete stappen in dit plan zijn:
- registratie van de vangstgegevens van de beroepsvissers.
- een evaluatie omstreeks 2022 (afhankelijk van de praktische invulling van de KRW monitoringscyclus).
- uitzetten van de glasaal op locaties die de glasaal van nature onvoldoende kan bereiken.
Sommige niet-inheemse waterplanten en -dieren zijn ongewenst omdat ze inheemse soorten verdringen. In de zomer van 2016 heeft Waterschap Zuiderzeeland actief gecommuniceerd over het verwijderen van niet-inheemse waterplanten (grote waternavel) in Lelystad.
Schoon Water / Flora en fauna
Normen stedelijke en natuurwateren worden helder
Het waterschap heeft doelen afgeleid voor het stedelijke water van Zeewolde en zes wateren van natuurpartners. De overige circa 45 niet-KRW-wateren volgen de komende jaren. Voor 2017 staat het formuleren van doelen voor acht niet-KRW-wateren op de planning. Omstreeks 2020 worden alle doelen in perspectief geplaatst alvorens ze definitief door de provincie Flevoland worden vastgesteld.
Schoon Water / Flora en fauna
Voordelen door innovatieve maai- en verzamelboot
Het NIOO-Wageningen en Waterschap Zuiderzeeland onderzochten de effecten op de waterkwaliteit van een traditionele maaiboot versus een innovatief aangedreven maaiopruim boot. Het onderzoek toont aan dat de maaiopruim boot een aantal voordelen heeft voor de waterkwaliteit. Een gedegen kostenvergelijking tussen de twee maaiboten kan nog niet worden gemaakt, omdat er nog te weinig ervaring is opgedaan. Het waterschap gaat de komende tijd na of deze maaiboot ook in de toekomst kan worden ingezet.
Wat hebben we gedaan?
Schoon Water / Oppervlaktewater
Antibioticaresistentie in beeld
Het waterschap heeft meegewerkt aan het onderzoek van het RIVM, Stowa en de Universiteit van Utrecht naar de verspreiding van antibioticaresistente bacteriën in oppervlaktewater. Circa de helft van alle metingen vond plaats in het beheergebied van het waterschap. Eind dit jaar (2017) verwacht het RIVM de resultaten van het onderzoek te publiceren. Verder voerde het waterschap een onderzoek uit naar het vóórkomen van medicijnresten in het effluent van iba’s. De onderzoeksresultaten worden dit jaar (2017) verwacht. Ook was en is het waterschap betrokken bij een landelijke hotspotanalyse naar medicijnresten. Daarnaast heeft het waterschap in 2016 een start gemaakt met een nader onderzoek naar mest als bron van diergeneesmiddelen.
Het waterschap participeerde in 2016 samen met andere waterschappen en kennisinstituten in een wetenschappelijk onderzoekstraject van de Wageningen University naar monitoring van microplastics en het inschatten van risico’s. Samen met de gemeenten Lelystad en Zeewolde is op basisscholen de jeugd bewust gemaakt van het plasticafvalprobleem.
Schoon Water / Oppervlaktewater
Actieplan Bodem en Water breidt zich uit
Het Actieplan Bodem en Water is geëvalueerd. Met de ABW-activiteiten zijn veel agrariërs bereikt, er zijn flinke stappen gezet in de naamsbekendheid en het ABW heeft bijgedragen aan kennis over het belang van schoon water en een gezonde bodem en daarmee bewustwording onder agrariërs. Het effect van het actieplan op de agrarische bedrijfsvoering is onvoldoende in beeld. Het waterschap gaat samen met de sector na hoe de effecten in beeld kunnen worden gebracht.
In 2016 zijn veel activiteiten uitgevoerd, als voorbeeld:
- jaarlijkse bijeenkomst voor agrarische sectoren en leveranciers van gewasbeschermingsmiddelen in Flevoland;
- gastcolleges, presentaties, demonstratiebijeenkomsten en kennisnetwerkdagen over vermindering van emissies van gewasbeschermingsmiddelen en nutriënten;
- akkerranden langs oppervlaktewater;
- gebiedsgerichte monitoring in het glastuinbouwgebied van Almere;
- communicatie over deze activiteiten via agrarische nieuwsbrieven.
2016 is een meetjaar geweest voor het project ‘Spaarwater’ waarin op meerdere landbouwpercelen de dynamiek van bodemvocht, bodemtemperatuur en grondwaterstanden is gemeten.
Adviseurs van gewasbeschermingsmiddelen hebben in het kader van Actieplan Bodem en Water in totaal 130 erfemissiescans op voornamelijk akkerbouwbedrijven uitgevoerd. Het project ‘Schoon erf, schone sloot’ is in Flevoland gestart bij negen bloembollentelers. Komend najaar (2017) gaat het waterschap bemonsteringen uitvoeren om na te gaan welk effect de maatregelen hebben op de waterkwaliteit.
Het project ‘Innovatie, voorlichting en demonstratie kuubskistenreiniging’ is gestart. Doel is een zo volledig mogelijk hergebruik van het afvalwater. Daarnaast hebben ruim 100 Flevolandse agrariërs een saneringsplan bij het waterschap ingediend, waarin zij hebben aangeven hoe in 2017 deze afvalwaterlozing in oppervlaktewater zal worden beëindigd.
Voor biomassa is het besluit genomen om het mogelijk te maken dat agrariërs taluds van watergangen maaien en het maaisel verwerken in de bodem. Hierdoor verbetert de bodemstructuur. De verdere uitwerking vindt plaats in 2017.
Schoon Water / Oppervlaktewater
Op steeds meer plekken zwemwater
In 2016 is de waterkwaliteit van alle negen zwemwaterlocaties en van drie potentiële zwemwaterlocaties onderzocht. Alleen de locatie Netl Park kreeg de status ‘slecht’, alle andere zwemwateren kregen een positief advies. Blauwalg is geen officiële zwemwaterparameter, maar toch kreeg het Bovenwater een negatief zwemadvies vanwege blauwalg. In het geval er problemen zijn met de zwemwaterkwaliteit zet het waterschap in op verbeteren van de zwemwaterkwaliteit door middel van onderzoek en advisering.
Van de drie potentiële zwemwaterlocaties is de Wellerwaard aangewezen als officiële zwemwaterlocatie. Over de andere twee potentiële zwemwaterlocaties (Belevenissenbos bij Lelystad en Flevonice bij Biddinghuizen) vinden nog gesprekken plaats.
Wat hebben we gedaan?
Schoon Water / Afvalwatersysteem
Kennis en samenwerking maken het afvalwatersysteem sterk
Het verbeteren van het afvalwatersysteem is een continu proces. Ook in 2016 is daar hard aan gewerkt. Onderzoek naar regenwater in Zeewolde en Almere wijst uit dat afstromend regenwater over het algemeen redelijk schoon is. Wel zijn maatregelen nodig om het voldoende schoon te krijgen. Samen met gemeentes hebben we gezocht naar verbetering van afstemming van taken. Het Waterplan Almere en de evaluatie van de OAS Noordelijk Flevoland zijn daar voorbeelden van.
In 2016 is het regenwaterproject bedrijventerrein Trekkersveld (Zeewolde) afgerond. Het onderzoek laat zien dat het zuiveringsrendement van het helofytenveld voor veel stoffen in afstromend regenwater hoog is. Het helofytenveld zuivert het afstromend regenwater voldoende. In vervolgonderzoek wordt uitgezocht op welke manier het helofytenveld Trekkersveld het meest efficiënt kan worden ingezet. Daarnaast worden de resultaten van dit onderzoek gebruikt voor het opstellen van nieuw hemelwaterbeleid.
In voorgaande jaren zijn optimalisatiestudies voor de zuiveringen uitgevoerd, onder andere om er voor te zorgen dat er zo weinig mogelijk schoon regenwater onnodig naar de zuivering gaat. De gemeente Noordoostpolder en het waterschap hebben de bestaande optimalisatiestudie geëvalueerd. Het merendeel van de doelen is gehaald. Vervolgstap is om samen met de gemeente Noordoostpolder een tweede generatie optimalisatiestudie te maken, een gezamenlijk afvalwaterketenplan. Aan de afspraken met de gemeente Urk is verder invulling gegeven. De capaciteit van gemaal Urk-kern is verhoogd en het waterschap bereidt de renovatie van twee gemeentelijke rioolgemalen voor en begeleidt de uitvoering ervan.
Schoon Water / Afvalwatersysteem
Beste zuiveraar tegen redelijke kosten!
Ook dit jaar zijn storingen, breuken en problemen met vet en vochtige doekjes aan de orde geweest. Uit de Bedrijfsvergelijking Zuiveringsbeheer (Benchmark) 2015 is gebleken dat Waterschap Zuiderzeeland wederom het waterschap is met het hoogste zuiveringsrendement, het laagste energieverbruik voor een gemiddelde prijs. Een prestatie waar we trots op zijn.
Veel zaken zijn opgepakt. De beluchting van Almere is vervangen, de slibeindverwerking is voor vijf jaar zeker gesteld tegen gelijkblijvende kosten. De directe kosten zijn verder gedaald. Er is verder gewerkt aan een beheerplan voor rioolgemalen en persleidingen. De risico’s worden duidelijk. De preventieve en correctieve maatregelen kunnen beter gepland worden. Een onderdeel van het assetmanagement waar Zuiderzeeland continu mee bezig is. Ook de ontwikkeling van een inspectierobot voor persleidingen (Intelligent Pig) draagt bij aan een beter assetmanagement.
Schoon Water / Afvalwatersysteem
Door innovatie lagere kosten!
Duurzamer, doelmatiger, efficiënter, daar wordt aan gewerkt. Dat gebeurt samen met andere waterschappen, kennisinstituten en commerciële partijen. Dit alles om ook in de toekomst de zuiveringsresultaten hoog te houden en de kosten laag. Het masterplan Duurzame Energie en het masterplan Grondstoffen leunen beide zwaar op de uitkomsten van bijvoorbeeld Torwash en het celluloseproject.
Voor het project Ephyra op AWZI Tollebeek (innovatieve slibvergisting) is in het voorjaar een definitief ontwerp opgesteld. De Algemene Vergadering heeft ingestemd met de uitvoering. Naar verwachting wordt de bouw afgerond eind 2017. Dan is Zuiderzeeland in staat het slibvolume aanmerkelijk te verminderen en meer duurzame energie te produceren. Naar verwachting is de AWZI Tollebeek dan energieneutraal.
Voor het project Torwash (innovatieve slibontwatering) zijn de testen op laboratoriumschaal afgerond. Ook de aanvullende testen voor een subsidieaanvraag zijn uitgevoerd op AWZI Almere. Deze techniek zorgt ervoor dat de ontwateringsgraad van het slib enorm verhoogd wordt en er extra biogas kan worden geproduceerd en fosfaat kan worden teruggewonnen. Na toekenning van de subsidie wordt een pilot op de zuivering Almere gestart.
Ook het celluloseproject bevindt zich in de onderzoeksfase. Het is een innovatief project, waarbij de zuiveringen van Zeewolde, Almere en Lelystad betrokken zijn. Het komt erop neer dat wc-papier gefilterd wordt uit het afvalwater. Positief effect hiervan is dat er minder slib ontstaat, minder energie nodig is en meer capaciteit op de zuivering ontstaat. Ook hier worden de landelijke ontwikkelingen meegenomen, o.a. voor het zoeken van een bestemming voor het teruggewonnen zeefgoed: cellulose.
Wat heeft het gekost?
Subprogramma | Primitieve begroting 2016 | Bijgestelde begroting 2016 | Realisatie 2016 | Realisatie 2015 |
---|---|---|---|---|
bedragen x € 1.000.000 | ||||
Goede kansen voor flora en fauna | 0,6 | 0,6 | 0,6 | 0,6 |
Goede oppervlaktewaterkwaliteit | 1,6 | 1,5 | 1,5 | 1,6 |
Robuust afvalwatersysteem, doelmatig beheerd en duurzaam ingericht | 18,9 | 18,8 | 18,5 | 18,9 |
Totaal programmalasten | 21,1 | 20,9 | 20,6 | 21,1 |
Afgeronde maatregelen
Overzicht van de in het boekjaar afgeronde maatregelen | |
- | Het waterschap onderzoekt voor 2017 samen met de beroepsvisserij hoe de aalvisserij in het beheergebied te verduurzamen is. In overleg met de sector worden de noodzakelijke maatregelen uitgevoerd. |
- | Waterschap Zuiderzeeland evalueert in 2016, samen met haar partners, de sectorale aanpak Actieplan Bodem en Water Flevoland. |